Kategoria: Nowotwory
Opublikowano: 17.10.2025

Profilaktyka polega na tym, że dbasz o swoje zdrowie, gdy dobrze się czujesz. Sprawdzaj swój stan zdrowia, gdy nie masz żadnych dolegliwości. Stosuj zasady zdrowego stylu życia

Zachorowanie na raka zależy zarówno od genów, jak i stylu życia oraz wieku.

Są dwa główne rodzaje profilaktyki nowotworów złośliwych:

  • pierwotna, która dotyczy zapobiegania chorobom, unikania czynników ryzyka, dbania o swoje zdrowie, szczepień, np. przeciw HPV (wirusowi brodawczaka ludzkiego)
  • wtórna, którą jest wczesne wykrywanie nowotworów i zapobieganie ich skutkom poprzez jak najszybsze rozpoczęcie leczenia. Przykładem jest mammografia w grupie ryzyka, czyli dla kobiet w wieku 45-74 lat.
Badania wykazują, że aż 90–95% nowotworów złośliwych ma związek ze stylem życia. Tylko około 5% z nich ma podłoże genetyczne

Rób to, na co masz wpływ. Możesz dbać o:

  • swoją dietę
  • codzienny ruch
  • unikanie palenia, także biernego
  • unikanie używek
  • zdrowe środowisko
  • badania, kiedy nic Ci nie dolega.

Przeczytaj więcej w magazynie „Ze Zdrowiem” nr 17 „O onkologii po prostu” (link otwiera się w nowej karcie).

Korzystaj z wiedzy na Narodowym Portalu Onkologicznym

Narodowy Portal Onkologiczny onkologia.gov.pl (link otwiera się w nowej karcie)  to nowa platforma informacyjna Ministerstwa Zdrowia. Jest źródłem wiedzy o nowotworach dla pacjentów i ich bliskich. Serwis oferuje aktualną, rzetelną i przystępnie podaną wiedzę na temat nowotworów. Jest skierowany do pacjentów, ich rodzin oraz wszystkich zainteresowanych tematyką onkologiczną.

Nowotwory chorobami cywilizacyjnymi

Aż 90-95% nowotworów wynika ze stylu życia. Duży wpływ na częstość ich występowa­nia mają między innymi:

  • brak aktywności fizycznej
  • używki
  • stres
  • zanieczyszczenie środowiska.

Choroby nowotworowe obecnie nazywane są cywilizacyjnymi.

Nowotwory złośliwe w 2022 stanowiły drugą przyczynę zgonów w Polsce i spowodowały 23% zgonów mężczyzn i 20% zgonów kobiet. Trendy zachorowalności i umieralności w wyniku chorób nowotworowych wynikają m.in. ze zmian związanych z ekspozycją na czynniki rakotwórcze. Głównie dotyczy to papierosów – zwiększa się liczba palących kobiet, a młodzi ludzie coraz częściej sięgają po nowe formy palenia, jak e-papierosy.

Z powodu palenia papierosów co roku umiera na świecie ponad 8 milionów ludzi. Szkodliwe są nie tylko te tradycyjne, ale również jednorazowe e-papierosy. Biernymi palaczami są również dzieci.

Najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce

Mężczyźni – nowotwór:

  • gruczołu krokowego – 23,3% zachorowań
  • płuca – 13,7% zachorowań, najczęstsza przyczyna zgonów w wyniku nowotworu
  • jelita grubego (okrężnicy i odbytnicy) – 11,7% zachorowań
  • pęcherza moczowego – 5,7 %.

Kobiety – nowotwór:

  • piersi – 23,6%
  • płuca – 9,2% zachorowań, najczęstsza przyczyna zgonów w wyniku nowotworu
  • jelita grubego (okrężnicy i odbytnicy) – 8,6% zachorowań
  • trzonu macicy – 6,6%.

Przeczytaj więcej: Nowotwory złośliwe w Polsce. Krajowy Rejestr Nowotworów (link otwiera się w nowej karcie)

Badania profilaktyczne ratują życie

Chodź regularnie na badania.  Upewnisz się, że nic się nie zmieniło od ostatniej wizyty, a może trzeba szybko zareagować na jakiś wynik. Większość osób potwierdza swoje zdrowie podczas badań!

Dowiedz się o programach profilaktycznych, w których możesz wziąć udział. Wczesne rozpoznanie raka zwiększa szanse na wyleczenie. Weź udział w badaniach przesiewowych.

Bezpłatne programy profilaktyczne – sprawdź, z których możesz skorzystać (link otwiera się w nowej karcie)

Samokontrola – regularne samobadanie

Ty najlepiej znasz swoje ciało. Możesz kontrolować swoje zdrowie poprzez samobadanie piersi lub jąder, a wyczujesz każdą niewielką zmianę, bo znasz swoje ciało.  Najlepiej zacznij już od okresu dojrzewania i kontynuuj regularnie. Zauważysz najmniejszą zmianę. Powiedz swoim dzieciom o tym, a stanie się ich nawykiem.

Regularnie, raz w miesiącu oglądaj swoje znamiona – oceń ich wielkość, kolor, kształt. Obserwuj także swoją skórę w miejscach, które nie mają znamion i skonsultuj się z lekarzem, gdy zauważysz nowe zmiany, pieprzyki, narośla. Reaguj, gdy zobaczysz guzki, wrzody, rany lub otarcia, które się nie regenerują. Jeśli coś Cię niepokoi, zgłoś się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, dermatologa lub onkologa.

Infolinia onkologiczna

Masz pytania, wątpliwości lub obawy?

Zadzwoń pod numer Telefonicznej Informacji Pacjenta  800 190 590 – i wybierz linię numer 3.