Odpowiedzialna profilaktyka – podstawy i zalecenia

Profilaktyka zdrowotna to nie tylko moda i odpowiedzialność. To konieczność.

Profilaktyka zdrowotna statystycznie

Kobiety w Polsce żyją o 8 lat dłużej niż mężczyźni. To dwa lata krócej niż średnia w UE. Powodem jest częstsze niż w innych krajach palenie papierosów, nieprawidłowa dieta, mała aktywność fizyczna, stres, a także późne zgłaszanie się na badania profilaktyczne. Szacuje się, że przy objęciu badaniami przesiewowymi 75% populacji można uzyskać 25% spadek umieralności.

Według danych NFZ odsetek kobiet, którym pobrano cytologię w listopadzie 2020 roku wyniósł 14%, natomiast w 2015 roku – 21%.

W przypadku mammografii odsetek przebadanych kobiet w listopadzie 2020 roku wyniósł 34%, a w listopadzie 2015 roku – 43%.

Lekarze alarmują, by nie zaniedbywać badań profilaktycznych, szczególnie w czasie pandemii.

Zdrowie jest w Twoich rękach

Zdrowie wg WHO to całkowity fizyczny, psychiczny i społeczny dobrostan człowieka, a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawność. Dlatego tak ważne stają się wszelkie działania o charakterze profilaktycznym, mające na celu zapobieganie chorobom, poprzez ich wczesne wykrycie i leczenie.

Co wpływa na nasze zdrowie?

Koncepcja Marca Lalonde’a wyróżnia 4 grupy czynników mających wpływ na stan zdrowia:

• 55% – styl życia ludzi
• 20% – środowisko życia
• 15% – czynniki genetyczne
• 10% – organizacja opieki zdrowotnej.

Podstawą zdrowego stylu życia są:

• Racjonalne i zdrowe odżywianie, zgodne ze wskazaniami naukowymi np. dieta DASH. Programy żywieniowe zalecane w dietoterapii i dietoprofilaktyce chorób dostępne są na portalu Diety NFZ (link otwiera się w nowej karcie)
• Systematyczna, wszechstronna aktywność fizyczna, która podnosi nie tylko sprawność, ale też odporność organizmu tak fizyczną, jak i psychiczną. Zalecenia WHO dla osób dorosłych to 150 minut umiarkowanej lub 75 minut intensywnej aktywności fizycznej tygodniowo
• Właściwa kondycja psychiczna poprzez zachowanie higieny życia codziennego
• Unikanie stresujących sytuacji
• Dbanie o właściwą jakość i ilość snu oraz odpoczynku
• Brak używek: narkotyków, nikotyny, kofeiny czy alkoholu w nadmiernych ilościach, nadużywania leków czy też innych środków psychotropowych
• Regularne badania profilaktyczne. Pamiętajmy o ich wykonywaniu, ponieważ ratują życie.

To dlaczego się nie badamy?

Powody, dla których pacjenci rezygnują z badań, to najczęściej:

• brak czasu
• utrudniony dostęp do lekarza lub brak zaufania do niego
• przekonanie, że lepiej nie wiedzieć, co nam dolega
• lęk przed diagnozą
• długi okres oczekiwania na wizytę u specjalisty
• nieumiejętność poruszania się w systemie opieki zdrowotnej
• obecnie obawiamy się także epidemii koronawirusa.

Lepiej być świadomym swojego stanu zdrowia niż pielęgnować przekonanie, że wszystko jest w porządku.

Z jakiego programu profilaktycznego mogę skorzystać?

• Aby wykonać podstawowe badania profilaktyczne, najlepiej zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej POZ, który zakwalifikuje do właściwego programu, zleci podstawowe badania.
• Szczegółowe informacje o programach profilaktycznych znajdziesz na stronie Pacjent.gov.pl: portal Pacjent | Programy profilaktyczne.

Gdzie można wykonać badanie profilaktyczne?

• Informacje o placówkach ochrony zdrowia, które w ramach kontraktu z NFZ wykonają darmowe badanie, znajdziesz w wyszukiwarce Gdzie Się Leczyć:
  • wejdź na wyszukiwarkę: Gdzie Się Leczyć – programy profilaktyczne i wybierz program, województwo i powiat.
• Informacje o postoju mammobusów są na stronie NFZ: Dla pacjenta – mammobusy
• Dodatkowe informacje o badaniach profilaktycznych znajdziesz na stronach jednostek samorządów terytorialnych.

Gdzie znajdziesz informacje o zdrowym stylu życia?

• Akademia NFZ na YouTube – porady, filmy z ćwiczeniami, wypowiedzi ekspertów
• Facebook Akademia NFZ

ABC badań profilaktycznych

Raz w roku warto wykonać morfologię i badanie moczu, sprawdzić ciśnienie tętnicze, cholesterol i poziom cukru we krwi.

U kobiet, które nie zaobserwowały u siebie niepokojących objawów, zaleca się wykonanie raz na 1–3 lata cytologii, a po 50 roku życia raz na 2 lata mammografii. Co roku wizyta u ginekologa.

Osoby po 55 roku życia powinny zrobić kolonoskopię.

Profilaktyka zdrowotna to inwestycja w dłuższe i zdrowsze życie.