Aktualizacja: 09.10.2023
Każda osoba w ciąży powinna w pierwszym trymestrze być przebadana w kierunku cukrzycy. U wielu, które zachorowały, po porodzie rozwija się jawna cukrzyca.
Cukrzyca ciążowa (GDM)
- W Europie GDM dotyczy blisko 13% kobiet ciężarnych i stanowi większość przypadków cukrzycy wikłającej przebieg ciąży. U około 1/3 kobiet cukrzyca ciążowa powtarza się w kolejnej ciąży.
- W przypadku 30–50% kobiet, u których wystąpiła cukrzyca w ciąży, w ciągu 5–10 lat po porodzie rozwija się nietolerancja węglowodanów lub jawna cukrzyca.
Czym jest cukrzyca ciążowa?
Cukrzycę ciążową definiuje się jako hiperglikemię (glikemia na czczo >92 mg/dl/ > 5,1 mmol/l), która po raz pierwszy pojawiła się w trakcie trwania ciąży. Zwykle nie powoduje żadnych objawów, dlatego w celu jej rozpoznania u kobiety w ciąży należy w określonym czasie oznaczyć stężenie glukozy we krwi.
Czynniki ryzyka cukrzycy ciążowej
- Wiek matki powyżej 35 lat.
- Urodzenie dziecka z poprzedniej ciąży powyżej 4 kg.
- Urodzenie noworodka z poprzedniej ciąży z wadą rozwojową (układu sercowo-naczyniowego, układu nerwowego, układu moczowego).
- Niepowodzenia położnicze w przeszłości – poronienia, urodzenie martwego dziecka.
- Nadciśnienie tętnicze, nadwaga lub otyłość matki przed ciążą.
- Wywiad rodzinny obciążony w kierunku cukrzycy typu 2.
- Przebyta cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach.
- Wielorództwo.
- Zespół policystycznych jajników.
Diagnostyka
Każda ciężarna w I trymestrze ciąży powinna mieć zlecone przez lekarza ginekologa oznaczanie we krwi glukozy na czczo. Prawidłowy poziom powinien być mniejszy niż 92 mg/dl (5,1 mmol/l).
U ciężarnej bez czynników ryzyka – jeśli nie stwierdzi się nieprawidłowych wartości glikemii, kolejny krok diagnostyczny to wykonanie między 24. a 28. tygodniem ciąży 3-punktowego testu obciążenia 75 g glukozy (OGTT75).
U ciężarnej z czynnikami ryzyka – 3-punktowy test obciążenia 75 g glukozy (OGTT75) należy wykonać już na początku ciąży, w I trymestrze.
- Gdy stężenie glukozy na czczo w I trymestrze zawiera się w przedziale 92-125 mg/dl (5,1-6,9 mmol/l), należy pilnie wykonać test OGTT75 celem weryfikacji zaburzeń.
- Gdy stężenie glukozy na czczo jest równe lub wyższe 126 mg/dl (7,0 mmol/l), rozpoznaje się cukrzycę w ciąży i najczęściej świadczy to o istnieniu cukrzycy przed ciążą.
Profilaktyka cukrzycy ciążowej
Profilaktyka cukrzycy ciążowej nie jest jednoznaczna, gdyż wpływa na nią wiele czynników. Wprowadzone zmiany w trybie życia mogą jednak zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia.
Żywienie. Dbanie o odpowiednio zbilansowaną dietę tak, by poziom glukozy we krwi utrzymywał się na odpowiednim poziomie oraz zabezpieczał potrzeby organizmu matki i rozwijającego się płodu.
Zalecane są produkty zbożowe, białkowe (chude mięso i wędliny, ryby, chudy nabiał), warzywa i tłuszcze roślinne. Ograniczyć należy tłuszcze zwierzęce(w tym tłusty nabiał) i węglowodany proste (tj. cukier, słodycze, miód, przetworzone owoce) oraz spożycie soli. Unikać należy kawy i mocnej herbaty.
Aktywność fizyczna. Wczesne (I trymestr) podjęcie regularnej aktywności fizycznej (30 min., 3 razy w tygodniu) o umiarkowanym natężeniu (spacer, nordic walking, joga, pilates, pływanie, ćwiczenia w ramach szkoły rodzenia) po wcześniejszej konsultacji z lekarzem prowadzącym ciążę.
Badania kontrolne. Każda ciężarna powinna być pod ścisłą opieką lekarza, który zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników będzie zlecał kolejne badania kontrolne zgodnie z kalendarzem badań w ciąży.
