Kalendarz badań
Epidemiolodzy szacują, że na półpasiec zachoruje średnio co trzecia osoba po 60. roku życia. Można uniknąć zachorowania i konsekwencji tej choroby dzięki szczepieniom
Powikłania półpaśca mogą być długotrwałe i bardzo przykre. Szczególnie dotykają ludzi starszych oraz osoby z osłabioną odpornością, przepracowane i zestresowane. Najtrudniejszym powikłaniem jest przewlekły nerwoból. Można jemu zapobiec poprzez szczepienie.
Półpasiec – co to jest
Półpasiec jest chorobą zakaźną. Wywołuje ją ten sam wirus, który powoduje ospę wietrzną. Nie można zakazić się półpaścem od osoby chorej na półpasiec.
Jeśli osoba jest nieuodporniona, wcześniej nie chorowała na ospę wietrzną i nie była zaszczepiona przeciw ospie wietrznej, może zakazić się od chorego – i wtedy zachoruje na ospę wietrzną.
U osoby, która miała ospę wietrzną, wirus ospy wietrznej i półpaśca pozostaje nieaktywny w zwojach nerwowych. Kiedy człowiek jest w stresie lub ma obniżoną odporność, może reaktywować uśpione, przewlekłe zakażenie wirusem, który wcześniej wywołał w organizmie ospę wietrzną.
Zwykle dzieje się to wiele lat po przejściu ospy wietrznej. Nawet chwilowe obniżenie odporności, np. z powodu przeziębienia, może doprowadzić do reaktywacji półpaśca.
Jak się objawia choroba
Najczęściej o półpaścu świadczą:
- kilkudniowy ból w obszarze jednego dermatomu – obszaru skóry unerwianego przez włókna jednego nerwu rdzeniowego; najczęściej w okolicy nerwu międzyżebrowego
- pęcherzyki na rumieniowym podłożu – bolesne wykwity wzdłuż przebiegu nerwu, podobne do ospy wietrznej, ale większe i głębiej umiejscowione, które nie przekraczają środkowej linii ciała
- powiększenie okolicznych węzłów chłonnych
- gorączka.
Wykwity skórne znikają na ogół po 7-14 dniach.
Półpasiec gałązki ocznej nerwu trójdzielnego
Jest to szczególnie niebezpieczna postać półpaśca. Występują w niej:
- owrzodzenia rogówki oka
- zmiany dotyczące zwoju kolankowego nerwu twarzowego:
- wysypka w zewnętrznym przewodzi słuchowym oraz z zajęciem błony bębenkowej
- szum w uszach
- zawroty głowy
- porażenie nerwu twarzowego.
Powikłania – neuralgia półpaścowa
U około 50 procent osób powyżej 60 roku życia w miejscach po wykwitach utrzymuje się bolesność, która trwająca kilka miesięcy, a nawet lat. Jest to neuralgia półpaścowa.
Półpasiec nie jest łagodną chorobą. To nie tylko wysypka. Chorobie może towarzyszyć dotkliwy ból, który u niektórych osób utrzymuje się latami w postaci neuralgii półpaścowej – przewlekłego nerwobólu.
Jest to długotrwały ból nerwu po przebytym półpaścu:
- występuje nawet u 30 procent chorych
- prowadzi do znacznego obniżenia jakości życia i przewlekłego cierpienia
- leczenie jest długotrwałe, często nieskuteczne – choroba prowadzi do uszkodzenia układu nerwowego
- wyzwaniem w neuralgii jest leczenie bólu.
Kto jest najbardziej narażony
Najczęściej chorują ludzie w starszym wieku i o obniżonej odporności. Ciężki przebieg półpaśca i powikłania może też powodować przewlekła choroba lub trwające leczenie.
Czynniki ryzyka:
- wiek – powyżej 50 lat
- choroby przewlekłe
- choroby obniżające odporność:
- rozsiane nowotwory, w tym hematologiczne
- zakażenie wirusem HIV
- terapie prowadzące do immunosupresji u pacjentów po przeszczepach narządów lub u pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi.
Szczepionka zapobiega chorobie i powikłaniom
Szczepionka Shingrix najskuteczniej chroni przed chorobą i jej powikłaniami. Zapytaj o nią swojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).
Jest wskazana do profilaktyki półpaśca oraz neuralgii półpaścowej u osób:
- w wieku powyżej 50 lat
- dorosłych o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec.
Szczepienia obejmują 2 dawki, które są podawane w formie wstrzyknięcia w odstępie 2 miesięcy. W razie potrzeby drugą dawkę można podać później, ale w ciągu 6 miesięcy po pierwszej dawce.
Szczepionka została opracowana w celu zapobiegania półpaścowi u osób, które miały kontakt z wirusem wywołującym ospę wietrzną.
Najczęściej zgłaszane działania niepożądane po szczepionce to ból w miejscu wstrzyknięcia. bóle mięśni, zmęczenie, ból głowy.
Refundacja szczepionki
Szczepionka Shingrix jest dostępna z refundacją dla:
- osób w wieku 65+ o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec – refundacja 100%, na receptę dla pacjenta (lista S), szczepionka bezpłatna
- osób w wieku 18+ o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec – refundacja 50%.
W grupach zwiększonego ryzyka są osoby:
- z przewlekłą chorobą serca
- z przewlekłą chorobą płuc
- z cukrzycą
- z przewlekłą niewydolnością nerek
- z wrodzonym lub nabytym niedoborem odporności
- z uogólnioną chorobą nowotworową
- zakażone HIV
- chore na chłoniaka Hodgkina
- z immunosupresją jatrogenną
- z białaczką
- ze szpiczakiem mnogim
- po przeszczepieniu narządu miąższowego
- z reumatoidalnym zapaleniem stawów
- z łuszczycą
- z łuszczycowym zapaleniem stawów
- z nieswoistym zapaleniem jelit
- chore na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
- chore na stwardnienie rozsiane
- chore na toczeń rumieniowaty układowy.
Półpasiec jest zaraźliwy, ale:
- przez bezpośredni kontakt z osobą chorą nie zarazisz się półpaścem
- osoba, która nie chorowała na ospę i nie była szczepiona przeciw ospie wietrznej może zakazić się wirusem i zachorować na ospę wietrzną
- zaraźliwość utrzymuje się do tygodnia od wystąpienia wysypki.
