Bezpłodność i niepłodność – czym się różnią?

Brak płodności jest częstym problemem na świecie. Może mieć charakter okresowy lub stały. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyka ok. 60-80 milionów par na świecie

W krajach wysoko rozwiniętych niepłodność dotyczy 10-16 % par w wieku rozrodczym. W Polsce z niepłodnością mierzy się 1–1,5 mln par, czyli aż 20% społeczeństwa w wieku rozrodczym.

Niepłodność jest przez WHO uznana za chorobę, w której kobieta nie zachodzi w ciążę po 12 miesiącach regularnego współżycia (2-4 razy w tygodniu) bez stosowania jakichkolwiek metod antykoncepcji.

Bezpłodność jest stanem nieodwracalnym, trwałym i nieuleczalnym – kobieta lub mężczyzna nie ma zdolności rozrodczych i nie może spłodzić naturalnie potomstwa.

Kiedy możecie zauważyć, że macie problemy z płodnością? Między innymi objawami mogą być:

• nieregularne miesiączki u kobiety
• zaburzenia erekcji i problemy z osiągnięciem orgazmu u mężczyzny, niewielka ilość spermy podczas wytrysku, ból jąder, obniżony popęd (libido).

Może się zdarzyć, że nie zaobserwujecie żadnych podobnych objawów. Niepłodność potwierdzają badania.

Bezpłodność

Bezpłodność może być wynikiem chorób genetycznych u obojga płci, a ponadto:

• bezpłodność damska związana bywa z:
  • utratą macicy, jajników
  • wczesną menopauzą – gdy przed 40 rokiem życia wygasają funkcje jajników i kobieta przestaje miesiączkować
• bezpłodność męska może być skutkiem:
  • powikłań po śwince – obustronnym zapaleniu jąder
  • utraty jąder lub uszkodzenia nasieniowodów w wyniku zabiegów, stanów zapalnych lub choroby nowotworowej
  • azoospermii – całkowitego braku plemników w nasieniu.

Jeśli w parze tylko kobieta jest płodna, możliwe jest:

• zapłodnienie jej in vitro
• inseminacja nasieniem dawcy.

Osoby bezpłodne mogą się zdecydować na dawstwo nasienia, komórek jajowych lub zarodka.

Pamiętaj, że poważnym zagrożeniem płodności  jest świnka – jej powikłania mogą prowadzić do bezpłodności u mężczyzn! Uchroń swoich synów – szczepionka MMR przeciw odrze, śwince i różyczce jest bezpłatna dla dzieci. Zaleca się też szczepienie dorosłych mężczyzn, którzy nie przebyli choroby i nie byli zaszczepieni.

Niepłodność

Problem niepłodności dotyczy obu płci – może być po stronie mężczyzny i kobiety. Często nie jest łatwo znaleźć i określić jedną przyczynę problemu.

Rzadko niepłodność jest jednocześnie zdiagnozowana u obojga partnerów. Najlepiej, jeśli oboje równolegle poddacie się badaniom.

Niepłodność u kobiet może mieć różny charakter:

• pierwotny – kobieta nigdy nie była w ciąży
• wtórny – kobieta była w ciąży, ale nie może ponownie w nią zajść
• kobieta nie może donosić ciąży – zachodzi w nią, ale roni lub rodzi przedwcześnie.

Do kogo możecie iść po pomoc?

• Jeśli masz problemy z zajściem w ciążę, poradź się ginekologa, który zajmuje się leczeniem bezpłodności. Nie potrzebujesz skierowania.
• Specjalistą od męskiego układu rozrodczego jest androlog – poproś lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) o skierowanie do tego specjalisty.

Żeńska niepłodność może wynikać z:

• zaburzeń hormonalnych, w wyniku których miesiączki są nieregularne, skąpe lub nie ma owulacji – może to być skutkiem chorób, jak: zespół policystycznych jajników (PCOS), choroby tarczycy, hiperprolaktynemia
• endometriozy
• niedrożności jajowodów
• wad macicy
• torbieli i innych chorób, które powodują brak miesiączkowania
• chorób przenoszonych drogą płciową, jak rzeżączka, chlamydia.

Męska niepłodność związana jest z jakością nasienia. Może być spowodowana m.in.:

• chorobami jąder i układu moczowo-płciowego
• cukrzycą, chorobami układu krążenia i innymi chorobami cywilizacyjnymi
• stylem życia – stresem, brakiem ruchu
• nadwagą, niewłaściwą dietą
• przewlekłym piciem alkoholu, stosowaniem używek
• przegrzewaniem jąder.

Leczenie niepłodności

Leczeniem niepłodności zajmują się specjaliści: ginekolog i androlog (w przypadku mężczyzny). Ginekolodzy i położnicy o dodatkowej specjalizacji zwanej endokrynologią rozrodu (REI) zajmują się zagadnieniem płodności, problematyką funkcjonowania hormonów w kontekście rozrodu kobiet i mężczyzn.

Lekarz podejmuje decyzje o metodach leczenia po rozpoznaniu przyczyn niepłodności. Musi zdiagnozować problem. Często trudno jest rozpoznać przyczynę i wymaga to czasu. Może zalecić terapię farmakologiczną albo zabiegi chirurgiczne – w zależności od powodów zaburzeń płodności.

Czasami potrzebna jest zmiana stylu życia. Przyczyną niepłodności może być choroba cywilizacyjna, a leczenie jej wspierać będzie odpowiednia dieta.

Leczenie chorób cywilizacyjnych wspiera odpowiednia dieta. Dowiedz się więcej na stronie Diety NFZ (link otwiera się w nowej karcie).

Zapłodnienie wspomagane

Jeśli lekarz uzna za wskazane, możecie zdecydować się np. na inseminację lub zapłodnienie pozaustrojowe.

Inseminacja (IUI) jest stosowana u par, które cierpią na niektóre schorzenia narządów rodnych, nasienie mężczyzny jest słabej jakości lub kobieta choruje na endometriozę, ma zaburzenia owulacji. Przed decyzją o zabiegu para przechodzi badania, czasami stosuje się leczenie hormonalne. Inseminacja jest bezbolesnym zabiegiem, który trwa kilka minut. Wyselekcjonowane plemniki umieszcza się w macicy za pomocą cienkiego cewnika.

Zapłodnienie pozaustrojowe in vitro (IVF) pozwala na zapłodnienie kobiety i urodzenie potomstwa w sytuacji, gdy wiedza medyczna uznaje to za niemożliwe w naturalny sposób. Na przykład brak jajowodów lub ich niedrożność mogą być przeszkodą w zapłodnieniu. Ta metoda jest obecnie najbardziej skuteczna w leczeniu niepłodności, gdy inne metody nie przynoszą rezultatów.